Bezokolicznik Infinitivo - język hiszpański
Bezokolicznik czyli infinitivo w hiszpańskim pełni więcej funkcji niż w języku polskim. Jest częścią wielu konstrukcji, ale nawet kiedy występuje sam, może przybierać różne role.
Przede wszystkim bezokolicznik jest używany jako nazwa czynności, tzw. rzeczownik odczasownikowy:
| playBeber leche es sano. | Picie mleka jest zdrowe. |
| playFumar perjudica la salud. | Palenie szkodzi zdrowiu. |
| playHablar español es fácil. | Mówienie po hiszpańsku jest łatwe. |
| playVer la tele no es bueno para tu vista. | Oglądanie telewizji nie jest dobre dla twojego wzroku. |
| playLo que se puede hacer en las montañas es caminar y admirar el paisaje. | To co można robić w górach to spacerowanie i podziwianie krajobrazu. |
| playEstudiar español es muy agradable. | Uczenie się hiszpańskiego jest bardzo przyjemne. |
Ciekawe jest to, że niektóre rzeczowniki odczasownikowe w formie bezokolicznika wyewoluowały na tyle, że mają też liczbę mnogą, np.:
| playel saber/los saberes | wiedza |
| playel deber/los deberes | obowiązek/obowiązki, praca domowa |
| playel ser/los seres | istota, istnienie/istoty |
| playel poder/los poderes | władza, moc/moce |
| playel andar/los andares | ruch, sposób poruszania się |
Infinitivo używamy często w strukturach z przysłówkami określającymi czas, np:
| playDespués de comer me gusta dormir la siesta. | Po jedzeniu lubię zrobić sobię sjestę. |
| playAl entrar al cine vimos a Paco. | Wchodząc do kina zobaczyliśmy Paco. |
| playA la hora de hablar con mi madre no puedes usar las palabrotas. | Rozmawiając z moją mamą, nie możesz używać przekleństw. |
| playDespués de ver esta película tengo ganas de visitar la India. | Po obejrzeniu tego filmu mam ochotę pojechać do Indii. |
| playAl pasar el parque vi a Fernando. | Mijając park zobaczyłem Fernando. |
| playAntes de empezar los estudios se compró todos los libros. | Zanim zaczął studia kupił sobie wszystkie książki. |
Nauczmy się tych form, są one bowiem baaardzo hiszpańskie. Równie często używane jest połączenie:
| sin + infinitivo | bez + bezokolicznik |
Oto kilka zdań:
| playSin beber suficiente agua no vas a adelgazar nunca. | Bez picia wystarczającej ilości wody nigdy nie schudniesz. |
| playMarí lleva ya dos semanas sin comer chocolate. | María wytrzymuje już od dwóch tygodni bez jedzenia czekolady. |
| playMi suegra habla sin parar. | Moja teściowa bez przerwy mówi. |
| playSiempre pasa los exámenes sin estudiar mucho. | Zawsze zdaje egazminy bez uczenia się zbyt dużo. |
| playPedro salió sin decir ni palabra. | Pedro wyszedł bez słowa. |
| playAquellos chicos salieron del bar sin pagar la cuenta. | Tamci chłopcy wyszli z baru nie płacąc rachunku. |
Oprocz sin, również inne przyimki mogą łączyć się z bezokolicznikiem, np.:
| playCome poco para adelgazar. | Je mało aby schudnąć. |
| Para ser político es muy honesto. | Jak na bycie politykiem jest bardzo uczciwy. |
| playLe duele el estómago de comer tantos bombones. | Boli go brzuch od jedzenia tylu czekoladek. |
| playEstamos preparados para pagar mucho más. | Jesteśmy przygotowani na zapłacenie dużo więcej. |
| playPara preparar té necesitamos agua. | Do zrobienia herbaty potrzebujemy wody. |
| playRafaela sueña con casarse con Antonio. | Rafaela marzy o ślubie z/żeby wyjśc za Antonio. |
| playCon gritar no conseguirás el respeto de tus estudiantes. | Krzycząc nie zdobędziesz szacunku swoich uczniów. |
| playA dormir niños, que ya es muy tarde. | Śpimy/do łóżek dzieci, już jest bardzo spóźno. |
Spójrzmy jeszcze na ostatnie zdanie. Pojawił się w nim bezokolicznik czasownika zwrotnego casarse - pobrać się. Tutaj mamy jeszcze kilka innych czasowników zwrotnych:
| playbañarse | kąpać się |
| playlavarse | umyć się |
| playperderse | gubić się |
| playlevantarse | wstawać |
| playsentarse | siadać |
| playafeitarse | golić się |
A teraz zobaczmy przykładowe zdania z tymi bezokolicznikami. Zwróćmy uwagę, że se - się nie odczepia się nigdy od bezokolicznika, ale jeśli zajdzie potrzeba, odmienia się, aby dopasować się do osoby, którą opisuje czasownik:
| playBañarse en agua fría es sano. | Kąpanie się w zimnej wodzie jest zdrowe. |
| playHoy voy a la cama sin lavarme. | Dziś idę do łóżka bez mycia (się). |
| playLos niños no quieren perderse en el bosque. | Dzieci nie chcą się zgubić w lesie. |
| playDespués de levantarnos, preparamos el café. | Gdy wstaniemy, przygotowujemy kawę. |
| playPuedes sentarte a mi lado. | Możesz usiąść obok mnie. |
| playLleváis ya un mes sin afeitaros. | Już miesiąc się nie golicie/jesteście bez golenia (się). |
Takie są główne zasady użycia bezokolicznika. Postarajcie nauczyć się wyrażeń, z którymi się łączy i używać ich jak najczęściej, żeby oswoić się z tymi konstrukcjami.
Na koniec jeszcze jedna ciekawostka: w języku hiszpańskim istnieje też bezokolicznik złożony (infinitivo compuesto). Forma ta nie jest bardzo często używana, ale warto na wszelki wypadek się z nią zapoznać. Wygląda następująco:
| haber | + | participio pasado | = | infinitivo compuesto |
Czasownik HABER w bezokoliczniku łączymy z imiesłowem biernym participio pasado i otrzymujemy złożony bezokolicznik.
Kiedy używamy infinitivo compuesto? Kiedy musimy użyć bezokolicznika (patrz wszystkie zasady wyżej), ale jednocześnie chcemy zaznaczyć w zdaniu, że czynność, którą ten bezokolicznik wyraża, jest zakończona i wydarzyła się w przeszłości. Porównamy tu zdania z infinitivo simple oraz infinitivo compuesto, żebyście zobaczyli, jaka jest między nimi różnica:
| playDespués de haber comido, quiero descansar. | Po tym, jak zjadłem, chcę odpocząć. (już zjadłem i chcę odpocząć) |
| playDespués de comer quiero descansar. | Po jedzeniu chcę odpocząć. (tu mówimy generalnie, o rutynie albo o planach) |
| Al haber cumplido 20 años, empezó a trabajar. | Skończywszy 20 lat, zaczął pracować. (skończył już 20 lat i obecnie pracuje) |
| Al cumplir 20 años, empezará a trabajar. | Kiedy skończy 20 lat, zacznie pracować. (jeszcze nie skończył 20 lat, zdanie dotyczy przyszłości) |