Zaimki względne - język hiszpański
Zaimki względne służą do łączenia dwóch zdań, które mówią o tej samej osobie, rzeczy, miejscu, zjawisku, np.:
| playEl chico que canta es mi hijo. | Chłopiec, który śpiewa, jest moim synem. |
| playLa jefa explicó los motivos por los cuales despedía a unos empleados. | Szefowa wyjaśniła powody, dla których zwalniała kilku pracowników. |
| playSu madre, que es mexicana, cocina muy bien. | Jego/jej mama, która jest Meksykanką, dobrze gotuje. |
| playEste es Mario cuyo hijo habla chino. | To jest Mario, którego syn mówi po chińsku. |
| playMaría me cuenta lo que ya sé. | María opowiada mi to, co już wiem. |
Jak widzicie, za pomocą naszych zaimków tworzy się zdania względne, które precyzują nam, o kogo/co chodzi (jak w zdaniu pierwszym) lub dostarczają nam dodatkowej informacji (zdanie trzecie).
Poniżej zamieszczamy spis zaimków względnych. Zwróćmy uwagę, że większość brzmi tak samo jak zaimki pytające, a to co je odróżnia to brak akcentu. Opisy w nawiasach odnoszą się do liczby i rodzaju tego rzeczownika, który dany zaimek opisuje:
| playque | który, która, którzy, które (do rzeczy i osób) |
| playquien | który, która (tylko do osób) |
| playquienes | którzy, które (tylko do osób) |
| playel que | który (do rzeczy i osób) |
| playla que | która (do rzeczy i osób) |
| playlos que | którzy, które (do rzeczy i osób) |
| playlas que | które (do rzeczy i osób) |
| playel cual | który (do rzeczy i osób) |
| playla cual | która (do rzeczy i osób) |
| playlos cuales | którzy, które (do rzeczy i osób) |
| playlas cuales | które (do rzeczy i osób) |
| playcuyo | którego (l.p., rodzaj męski) |
| playcuya | której (l.p., rodzaj żeński) |
| playcuyos | których (l.m., rodzaj męski) |
| playcuyas | których (l.m., rodzaj żeński) |
| playdonde | gdzie |
| playcuanto | ile (l.p., rodzaj męski) |
| playcuanta | ile (l.p., rodzaj żeński) |
| playcuantos | ile (l.m., rodzaj męski) |
| playcuantas | ile (l.m., rodzaj żeński) |
| playlo que | to, co (do rzeczy) |
| playlo cual | to, co (do rzeczy) |
Omówimy teraz po krótce użycie każdego z nich:
- Zaimek QUE występuje w zdaniach względnych najczęściej. Jest nieodmienny, poprzedzony jest zawsze rzeczownikiem, który określa. Używamy go do osób i rzeczy, ale w stosunku do osób stosuje się go częściej, jeśli nie stoi przed nim przyimek.
- Zaimek QUIEN/QUIENES odnosi się do osób. Występuje w liczbie pojedynczej i mnogiej, ale nigdy z rodzajnikiem. Stoi na początku zdania lub po przyimkach.
- Zaimki EL/LA/LOS/LAS QUE dotyczą osób i rzeczy. Występują na początku zdania (bez rzeczownika, który określają) lub po przyimku. Najczęściej łączą się z jednosylabowymi przyimkami (a, en, de, itd.). Gdy mowa jest o osobach, zaimki te stosowane są w podobnych sytuacjach co QUIEN, QUIENES.
- Zaimki EL/LA CUAL, LOS/LAS CUALES opisuje osoby lub rzeczy. Zazwyczaj występują po przyimkach (najczęściej po dwu lub więcej sylabowych, chociaż "lubią się" też z POR oraz CON). Zaimki te są stosowane raczej w formalnym stylu wypowiedzi, dlatego w tekstach nieformalnych mogą być zastąpione formami EL/LA/LOS/LAS QUE.
- Zaimki CUYO/CUYA/CUYOS/CUYAS określają przynależność do kogoś/czegoś. Podobnie, jak w przypadku zaimków dzierżawczych, forma zaimka CUYO dostosowuje się liczbą i rodzajem do rzeczownika, który stoi za nim.
- Zaimek DONDE jest nieodmienny. Odnosi się do miejsca, w którym coś się znajduje, odbywa.
- Zaimki CUANTO/CUANTA/CUANTOS/CUANTAS odnoszą się do nieokreślonej ilości osób, rzeczy, zjawisk. Często tłumaczone są jako "(tyle) ile". Bywa, że poprzedzone są zaimkami nieokreślonymi TODO/TODA/TODOS/TODAS.
- Zaimek LO QUE (nieodmienny) tłumaczony jest często jako "to, co", można powiedzieć, że jest równoznaczny ze słowem "rzecz, rzeczy". LO QUE może odnosić się też do poprzedniego zdania.
- Zaimek LO CUAL (nieodmienny) odnosi się zawsze do poprzedniego zdania. Najczęściej tłumaczony jest jako "co".
Czas na przykłady obrazujące opisane powyżej użycia:
| playEl perro que compramos come mucho. | Pies, którego kupiliśmy, dużo je. |
| playEl profesor que contrataron es italiano. | Nauczyciel, którego zatrudnili, jest Włochem. |
| playEl hombre que habla ahora es mi marido. | Mężczyzna, który teraz mówi, to mój mąż. |
| playNosotros somos quienes tenemos la culpa. | My jesteśmy tymi, którzy ponoszą winę. |
| playLa película de la que hablamos ayer ha obtenido un premio. | Film, o którym rozmawialiśmy wczoraj, otrzymał nagrodę. |
| playLos que fueron a la fiesta de Pepe dicen que fue estupendo. | Ci, którzy poszli na imprezę u Pepe, mówią, że było świetnie. |
| playEl material con el cual fue construido el puente es muy resistente. | Materiał, z którego został zbudowany most, jest bardzo wytrzymały. |
| playLa ventana de mi habitación, desde la cual puedo ver el parque, me permite observar a la gente en situaciones cotidianas. | Okno mojego pokoju, z którego widzę park, pozwala mi obserwować ludzi w codziennych sytuacjach. |
| playLos motivos por los cuales he dejado mi trabajo son personales. | Powody, dla których odszedłem z pracy, są osobiste. |
| playLa obra cuyo fragmento acabamos de leer es un ejemplo de literatura renacentista. | Dzieło, którego fragment właśnie przeczytaliśmy. jest przykładem literatury renesansowej. |
| playEs el chico cuya madre es mi profesora. | To jest chłopiec, którego mama jest moją nauczycielką. |
| playRosario, cuyos padres son colombianos, está en una clase con mi hermana. | Rosario, której rodzice są Kolumbijczykami, jest w jednej klasie z moją siostrą. |
| playEste es Luis cuyas hermanas cantan en el coro. | To jest Luis, którego siostry śpiewają w chórze. |
| playSiéntate donde quieras. | Usiądź, gdzie chcesz. |
| playLleva cuantas mantas puedas, porque hace mucho frío. | Przynieś (tyle) koców, ile możesz, bo jest bardzo zimno. |
| Todos los que no cumplían con los requisitos fueron despedidos. | Wszyscy, którzy nie spełniali wymogów, zostali zwolnieni. |
| playNo me gusta lo que me has dicho. | Nie podoba mi się to, co mi powiedziałeś. (=rzeczy, które mi powiedziałeś) |
| playLola siempre consigue lo que quiere. | Lola zawsze zdobywa to, czego chce. |
| playLa situación del país es muy inestable, lo cual provoca la inquietud de la sociedad. | Sytuacja w kraju jest bardzo niestabilna, co wywołuje niepokój w społeczeństwie. |
Oczywiście, można do zaimków wzglednych dodawać przyimki i tworzyć różne kombinacje, jak w przykładach:
| playEl hombre, con quien habla ahora mi marido, es un actor. | Mężczyzna, z którym rozmawia teraz mój mąż, jest aktorem. |
| playMarco y Paula, de quienes hablamos ayer, son hijos de mi vecina. | Marco i Paula, o których rozmawialiśmy wczoraj, są dziećmi mojej sąsiadki. |
| playEs el piso en el que vive Pablo. | To jest to mieszkanie, w którym mieszka Pablo. |
| playEste es Luis para cuyo cumpleaños preparamos la fiesta. | To jest Luis, na którego urodziny przygotowujemy przyjęcie. |
| playEste es el lugar por donde pasamos ayer. | To jest miejsce, przez które przechodziliśmy wczoraj. |